Trilvork

Ik loop het Kruidvat in om een paar boodschappen te doen. Nu ik er toch ben, loop ik even naar het schap van de tandpasta om te kijken of mijn favoriete merk toevallig in de aanbieding is. Er hangt een bordje bij, dus het lijkt erop dat dat het geval is. Fijn, denk ik nog. Maar op het bordje staat iets heel anders: als ik 2 tubes van mijn tandpasta koop, dan krijg ik 500 gram schepsnoep gratis. Pardon?! Een halve kilo snoep gratis bij twee tubes tandpasta? Dit is wel een heel omgekeerde wereld. En wat idioot, dat zo’n tandpastamerk het goed vindt om geassocieerd te worden met snoep. Ik kijk even of ik het echt wel goed heb gezien. Dan lees ik dat deze aanbieding geldt voor heel veel verschillende producten, als je er maar twee van koopt. Diverse merken zijn betrokken bij deze actie.

Bij de kassa staat een meneer af te rekenen. Hij heeft twee actie producten gekocht en hij heeft ook snoep geschept. “Het is nog geen 500 gram hoor”, zegt de caissière, ”u mag er nog wat bij doen.” De man zegt dat dat niet hoeft.

500 gram snoep. Ik blijf er die hele week nog over nadenken. Als je zoveel snoep krijgt, wat doe je er dan mee? Dan gaat het in veel gevallen denk ik ook echt op. Ik denk dat er mensen zijn die net als ik het zó stuitend vinden dat er zulke grote hoeveelheden snoep worden uitgedeeld dat ze het weigeren. En ik denk dat er heel veel mensen zijn die het met open armen ontvangen. En ja, daar zijn vast ook heel veel kinderen en tieners bij. 500 gram snoep komt overeen met zo’n 2000 calorieën. Dat is een dagvoeding.

Kort daarna lees ik in een bijlage van De Volkskrant een artikel over afvalgadgets. Dat er steeds meer handige hulpmiddeltjes en apps komen die ervoor zorgen dat mensen bewuster eten en minder eten. Het gaat over een trilvork. Een vork die gaat trillen als je te snel eet. Dit om het bewustzijn van de etende mens te verhogen. Er bestaan ook weegschaaltjes die je onder je bord kan zetten en die monitoren ook hoe snel je bord leger raakt. Er gaat een lampje branden aan de rand van het bord als je weer een hap mag nemen. Er wordt ook een voorbeeld genoemd dat ik vaak op het spreekuur gebruik: hoe makkelijk het is om 1 kilo druiven als sap op te drinken en hoe lang het duurt en hoe vullend het is om 1 kilo druiven één voor één langzaam op te eten. Ook is er onderzoek gedaan naar de kleur van chips. Als je bijvoorbeeld Pringles eet en elk 5^de chipje is rood, dan ben je je meer bewust: alweer 5 opgegeten.

Aan de ene kant is er dus die industrie die zó verleidt dat het bijna niet te weerstaan is. VIJFHONDERD GRAM SNOEP!!! GRATIS!!! En aan de andere kant de wetenschappers die alsmaar proberen om het makkelijker te maken ons eetgedrag te veranderen. Het is een rare wereld.

Combineren

‘Zijn er bepaalde combinaties met eten die ik niet mag maken?’ Die vraag krijgen mijn collega’s en ik vaak op het spreekuur. Is het een terechte vraag?


Combinaties
Alsof een dieet kan mislukken als je twee verschillende voedingsmiddelen met elkaar combineert en je dan eigenhandig je resultaat saboteert. Ik snap de vraag overigens wel. Het Montignac dieet was juist op dit idee gestoeld. In zijn dieet adviseert Montignac het gescheiden eten van koolhydraten en vetten. Doordat je een aantal dingen niet mag eten of niet in combinatie met elkaar mag eten, ga je vanzelf minder eten en val je af. Toch was de methode van Montignac niet goed onderbouwd. Zo is er geen onderzoek dat aantoont dat mensen afvallen door het gescheiden eten van koolhydraten en vetten. Het was gewoon zo ingewikkeld en praktisch slecht uitvoerbaar dat mensen er gewoon minder van gingen eten. Dan val je af.

Combinaties van voedsel die de opname van bepaalde vitamines en mineralen afremmen of stimuleren, kennen we wel. Denk aan thee of melkproducten en ijzerrijke voeding. Thee bevat polyfenolen en zuivel bevat calcium. Beide stoffen remmen de opname van ijzer. Terwijl juist de aanwezigheid van vitamine C bij een ijzerrijk voedingsmiddel de opname van ijzer bevordert. Groenten en fruit eten bij een ijzerrijk product wordt daarom aangeraden.

Maar als je gezond bent, goed gevarieerd en gezond eet en voldoende eet, dan maakt het echt niet uit welke combinaties je maakt met de voeding. We weten dat er bevorderende en remmende factoren zijn in de voeding, maar daar hoef je geen rekening mee te houden. En wat genoeg, gevarieerd en gezond is, dat kun je terugvinden in de Schijf van Vijf.

Vitamines
Hoe dat zit, dat je altijd voldoende vitamines en mineralen binnenkrijgt, heeft te maken met een berekening die de Gezondheidsraad gebruikt om zeker te zijn dat iedereen voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt met dezelfde brede aanbevelingen (aanbevelingen voor de algemene bevolking): de variatie coëfficiënt. Dit is een maat voor individuele afwijking van de norm. Als je een beetje thuis bent in de statistiek, dan snap je het; het is een soort standaarddeviatie.

Een simpel voorbeeld om het uit te leggen:  ijzer komt in onze voeding voor in de vorm van haem (dierlijke producten, vlees, vis gevogelte) en non-haem (planaardige producten, volkoren granen, groene bladgroenten). De biologisch beschikbaarheid van haemijzer is ongeveer 23%, dat betekent dat we van het haemijzer in onze voeding slecht 23% kunnen opnemen. De biologische beschikbaarheid van non-haemijzer is 8%. In Nederland is het absorptie percentage van ijzer 12% verhouding haem : non-haem = 1:3)

IJzer
De Gezondheidsraad geeft dan het algemene advies aan mannen (11 mg per dag) en vrouwen (15 mg per dag) als het gaat om de ijzer inname. De variatie coëfficiënt heeft rekening gehouden met de biologische beschikbaarheid van ijzer in onze voeding. De eigenlijke behoefte (als we ijzer 100% zouden kunnen opnemen) is voor mannen 1,3 mg en voor vrouwen 1,8 mg ijzer per dag. Maar met de huidige aanbevelingen, hoe je ook combineert met je voeding, krijg je altijd genoeg binnen.*

*Als je gezond bent en gevarieerd eet. Voor vegetariërs en veganisten, en voor vrouwen die zwanger zijn  of borstvoeding geven, is het moeilijker om voldoende ijzer binnen te krijgen.