Beweegrichtlijnen

Het kan je niet ontgaan zijn: deze week zijn de nieuwe Beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad gepresenteerd. Het advies in een notendop: bewegen is goed, méér bewegen is beter. Concreet komt het neer op:

• Doe minstens 150 minuten per week (5x per week 30 minuten) aan matig intensieve inspanning, zoals wandelen en fietsen, verspreid over diverse dagen. Langer, vaker en/of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.
• Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten, voor ouderen gecombineerd met balansoefeningen.
• En: voorkom veel stilzitten.

Ook voor kinderen tot 18 jaar is er een nieuwe richtlijn. Die komt overeen met die van de volwassenen, maar is vooral meer en langer bewegen. Dagelijks een uur bewegen en daarnaast 3x per week spier en botversterkende activiteiten.

Ook in het nieuws deze week: Prinses Alexia gaat naar de brugklas. Zij gaat net als haar zus Amalia op de fiets naar school en fietst dan maar liefst 11 kilometer heen en ook weer terug.

Dat is nog eens wat anders dan de meeste stadskinderen in Utrecht. De afstanden zijn fors kleiner (meestal tot 6 kilometer, bijvoorbeeld vanuit Overvecht naar het Leidsche Rijn college). Waarom dan toch een abonnement op de bus? Het is vaak heel druk in de stad, op de weg en ook op de fietspaden. Ouders zijn bang voor verkeersongevallen. Veilig verkeer Nederland adviseert de ouders om samen met hun kind een aantal keer de route te fietsen. Maar ja, die voorbeeldfunctie voelt ook voor hen als een heel grote opgave. Vaak zijn de ouders ook de eersten om voor een boodschapje de auto te pakken, naar het centrum te gaan met de bus en is sporten zeker niet altijd een vaste bezigheid in het gezin. En dan het Nederlandse weer: natuurlijk vinden ze het zielig als hun kind door de regen moet.

Maar die bus: komt ie op tijd? Pas je er wel bij? Op een warme dag zielig want puffen en zweten, datzelfde geldt op een koude winterse dag als de verwarming in de bus aangaat en iedereen met dikke winterjassen erin staat. Hoe fijn is het dan dat je zelf kunt bepalen hoe laat je aankomt en vertrekt? En lekker met frisse moed aan je schooldag kan beginnen in plaats van met hoofdpijn door de busrit. In de stad win je er eigenlijk altijd nog tijd mee, met de fiets ben je sneller op school (en kun je dus langer in je bed blijven liggen, het belangrijkste argument voor een puber waarschijnlijk).

Vind je dat ik het negatief zie? Ben ik gekleurd door mijn ervaringen op het spreekuur? Dat is niet zo: op dit moment voldoet zo’n 28% van de kinderen tussen 12 en 18 jaar aan de nieuwe beweegnorm. Dat is minder dan een derde van de tieners. Je kunt je dus voorstellen dat alleen al door fietsen naar school dit percentage zal groeien. Tandje erbij, allemaal!

Tanden

‘Drink je veel frisdrank of vruchtensap?’ vraagt de tandarts me, als ik in haar stoel lig voor een controleafspraak. Wow, een koekje van eigen deeg! Ze zegt dat mijn tandglazuur erosie/ slijtage vertoont en dat dat kan komen door het drinken van  dranken die zoet smaken maar die veel zuren in zich hebben. Ik moet lachen en zeg dat het een beetje klinkt alsof ik mezelf hoor praten tegen mijn jonge cliënten en hun ouders op het spreekuur. Ik vertel dat ik diëtist ben en dat ik ook vaak praat over zoete dranken. Dat ze veel suikers bevatten die overgewicht kunnen veroorzaken en ja inderdaad ook tanderosie. Ik ben me hier natuurlijk zelf van bewust als ik frisdrank of vruchtensap drink en dat doe ik om die redenen niet zo heel vaak.

Duidelijk is dat ze niet helemaal zeker ervan is dat ik écht alles al erover weet, want ze gaat verder met haar verhaal.  Dat ze adviseert om maximaal 7 eetmomenten te hebben om maximaal 7x per dag een zuuraanval te hebben (herkenning: check!). En om zo weinig mogelijk zoete dranken te drinken en als ik ze wel drink, om dat dan zo snel mogelijk te doen. Niet een uur over een glaasje frisdrank of sap, omdat dan de zuuraanval op de tanden heel lang duurt en het daardoor meer schade oplevert. Aj, hier kan ik inderdaad nog wel wat verbeteren. Maar dat botst wel met mijn eigen principes: goed proeven, genieten en de tijd nemen voor drinken. Als ik tenslotte snel wil drinken omdat ik dorst heb, dan neem ik nu ook al water of thee.


Ook zegt ze dat ik beter eerst tanden kan poetsen en daarna pas ontbijten. Door de zuren in het eten wordt het tandglazuur heel zacht. Als ik kort daarna dan met een tandenborstel erover ga, dan is het glazuur heel erg kwetsbaar. Weer een veranderpunt voor mij. Na het eten een kauwgum nemen voor een frisse smaak is prima zegt ze. Ze meet nog even de dikte van het glazuur van mijn kiezen op en noteert dat. Dan kunnen we over 6 maanden zien of het gelijk is gebleven na de adviezen die ik ter harte zal nemen.

Over twee weken gaan in Utrecht alle kinderen weer naar school na de zomervakantie. Op veel scholen in de stad zijn er al afspraken over fruit eten om 10 uur in plaats van brood, een uitgesteld ontbijt of koek. Inmiddels komen er ook steeds meer scholen bij die afspraken hebben over het drinken op school. Namelijk dat er water wordt gedronken in plaats van pakjes drinken. Dat levert heel veel voordelen op: beter voor de tanden, beter voor de smaakontwikkeling (kinderen wennen er zo aan dat niet altijd alles een zoete smaak heeft), beter voor de gezondheid en behoud van een gezond gewicht, beter voor de portemonnee van de ouders, beter voor de afvalbergen en het milieu. Ik hoop dat er ook dit jaar weer meer scholen deze keuze gaan maken.

Eieren

Deze week is Nederland in de ban van eieren. De grote vraag: wel of niet eten? Dat komt door Fipronil, een stof die aangetroffen is in eieren. Maar wat is het eigenlijk? Fipronil is een insecticide dat gebruikt wordt om luizen te bestrijden en dat zeker niet in eieren thuishoort. Dat het nu wel in sommige eieren terecht is gekomen, zorgt voor enorme onrust. Op het journaal, in kranten, op social media gaat het alleen nog maar over eieren. Ik snap dat mensen daardoor wel voorzichtig zijn en vooral dat het veel vragen oproept.

Gelukkig hoor ik ook veel tegengeluiden. Er zijn voor (gif)stoffen normen vastgesteld waarboven de mens klachten zou kunnen ervaren van het gebruiken van deze stof. In De Volkskrant lees ik: “Wie de bewuste eieren eet gaat weliswaar over de norm heen, maar de kans dat dit ook gezondheidsproblemen oplevert is klein, zeggen Ivonne Rietjens, Martin van den Berg (toxicologie, Universiteit Utrecht) en Martijn Katan (voedingsleer, Vrij Universiteit). Katan illustreert: 'In Sri Lanka zijn er zeven gevallen van mensen die probeerden zelfmoord te plegen met fipronil. Die dronken een heel flesje leeg en kregen miljoenen keren de dosis  binnen die in de eieren zit. Zij werden beroerd, maar mochten tussen de twee en vier dagen later het ziekenhuis alweer verlaten'.”

Op Twitter zie ik mijn eigen gedachten verwoord door een collega diëtist: “Deden we maar net zo hysterisch over junkfood als dat we nu doen over eieren. Dan was NL in één klap gezonder. #spreekuur #diëtist” (bij dezen dank Janet Noome!)

En ook kom ik deze tweet tegen: “Gif bestaat niet, het is de dosis die bepaalt of iets giftig is of niet. (sola dosis facit venenum, Paracelsus, 1493-1541) #eieren #fipronil”

Natuurlijk is het goed dat er gewaarschuwd wordt voor stoffen die niet thuishoren in ons voedsel. Het is belangrijk dat de NVWA strenge regels handhaaft, dat zeggen ook Rietjens, Van den Berg en Katan. Deze regels dragen bij aan onze voedselveiligheid. Het is vooral de onrust en lichte paniek die mij enigszins irriteert. Dat komt denk ik ook doordat ik op mijn spreekuur dagelijks een kijkje heb in de eetgewoonten van mensen. Kant en klaar, fastfood, frisdrank, energydrinks, alcohol, bewerkt voedsel, chips, zoutjes, maaltijdmixen, suikerrijk voedsel, grote hoeveelheden (bewerkt) vlees. In de zomer gaat de barbecue minstens wekelijks aan, licht verbrand vlees wordt zonder nadenken volop gegeten. Noem maar op. Daar maken mensen zich weinig of geen zorgen over.

Martijn Katan benoemt dit ook in het Volkskrant artikel: “De risico's vallen bovendien in het niet bij die van alledaagse zaken als zonnebanken, de uitlaatgassen van scooters en alcohol, aldus Katan. 'Eigenlijk zou je de giftigheid van zo'n ei moeten uitdrukken in glazen rode wijn per dag. Mensen zouden ervan opkijken: het zou gaan om een heel klein drupje per dag.' De paniek om de eieren is in dat licht ietwat buitenproportioneel, vindt hij.”

Deze week staat voor mij dus in het teken van uitleggen en relativeren. En af en toe gewoon een eitje eten.