Shit!

Het is wel een beetje een vies verhaal hoor, zegt mijn cliënt als ik vraag naar de klachten die hij ervaart van het prikkelbaar darmsyndroom waarmee hij naar mij is verwezen door de huisarts. Dat hoor ik vaker. Cliënten zijn vaak heel terughoudend in vertellen waarvan ze last hebben als het gaat om ‘vieze verhalen’. Het is natuurlijk ook gênant om te moeten vertellen over ontlasting, poep, hoe vaak, wanneer, hoe veel, met welke regelmaat, of zonder regelmaat, opgeblazen gevoel, boeren, winden laten, geluiden, geuren, noem maar op.

En cliënten vragen zich ook wel eens af waarom het belangrijk is dat ze het uitgebreid vertellen. Dat heeft te maken met de meetbaarheid (voor mij én voor de cliënt) van het resultaat van de dieetbehandeling. Darmklachten zijn namelijk heel vaak wel te verminderen of zelfs voorkomen door veranderingen in het voedingspatroon, leefpatroon en beweegpatroon. Maar het duurt vaak lang voordat de resultaten van de veranderingen merkbaar zijn. Er is veel geduld bij nodig en dit vraagt om doorzettingsvermogen van de cliënt. Want iets volhouden waarvan je resultaat merkt, is makkelijker dan een nieuwe gewoonte aanleren en volhouden waarvan je voorlopig niet merkt dat een positief effect heeft. En het is bij darmklachten zelfs vaak zo dat als je veranderingen gaat maken in het eetpatroon, en met name als er méér vezels worden gegeten, dat er in eerste instantie een verergering van klachten optreedt en daarna pas een verbetering.

Om gesprekken makkelijker te maken en om het voor de cliënt én de hulpverlener makkelijker te maken om vast te leggen hoe dan stoelgang is op een bepaald moment in de behandeling, is er een hulpmiddel ontwikkeld. Dit is de Bristol Stool Chart; een medisch hulpmiddel ontworpen om de vorm van menselijke ontlasting in te delen in zeven categorieën. Hij is gebaseerd op de vorm van de ontlasting die afhangt van de tijd dat die in de darmen is geweest. Door op verschillende momenten na te gaan hoe de ontlasting eruit ziet en welke klachten cliënten hebben, kunnen we samen de effectiviteit van de behandeling beoordelen.

Andere darmziektes zijn de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Dit zijn beiden chronische ontstekingsziektes van het spijsverteringskanaal. Bij de ziekte van Crohn kunnen er in principe ontstekingen optreden in het hele spijsverteringskanaal. Bij de meeste patiënten zijn de dunne-, dikke-, en/of de endeldarm ontstoken. Bij colitis ulcerosa ontstaan de ontstekingen alleen in de dikke darm en de endeldarm. Zowel de klachten als de behandeling van deze twee aandoeningen komen voor een groot deel overeen. De Crohn en Colitis Ulcerosa Vereniging Nederland heeft een documentaire gemaakt waarin mensen laten zien wat het is om een chronische darmziekte te hebben, omdat dit ziektes zijn waarover niet vaak buiten de behandelkamer van de arts of diëtist gesproken wordt. De documentaire heet Shit! De film. Ook dit is een fijn hulpmiddel om toch over gênante situaties het hebben van zo’n chronische ziekte te kunnen praten.

Geen probleem dus, die ‘vieze verhalen’ van onze cliënten in de spreekkamer. We helpen juist heel graag met het verminderen van de klachten.

*******************************************************

Vind je het leuk om mijn blogs te lezen? Deel ze dan met collega's en vrienden op Social Media.

Bekend gezicht

Ik ben aan het werk en ga mijn spreekuur, dat ik later die week zal hebben, voorbereiden. Ik zie een naam op de agenda staan die ik herken, ook al komt die persoon voor een intake gesprek. Ik zie dat de persoon die komt een vrouw is. Een paar jaar geleden heb ik haar man op het spreekuur behandeld. Zij kwam eigenlijk altijd mee met de gesprekken. En nu gaat zij dus bij mij komen.

Dit komt vaker voor, dat ik vooraf al weet wie er gaat komen. En om welke reden ik hem of haar eerder op het spreekuur zag. Voor zichzelf, partner of kind. Dat komt doordat ik in de wijken waar ik werk al lang spreekuur heb. Ruim 13 jaar. En dan leer je dus ook veel mensen in de wijk kennen. Dat maakt het werk voor mij heel leuk. En mijn cliënten vinden het vaak heel fijn dat ze niet meer alles hoeven uitleggen. Dat ze een gezicht zien dat ze herkennen. Het geeft ze eerder het gevoel dat ik hen begrijp. En andersom is dat voor mij ook heel leuk. Alsof ik steeds een kijkje mag nemen in hun leven, een beeld krijg van wat er zich achter de voordeur afspeelt. Dat ik hen mag adviseren over hun leefstijl is heel bijzonder.

Wat er leuk en bijzonder aan is? Het blijft interessant om te horen waarom mensen bepaalde keuzes maken in hun leven die betrekking hebben op voeding en gezondheid. Wat drijft hen om bijvoorbeeld hype na hype te volgen als het gaat om gewichtsverlies? Hoe komt het dat zij zich volledig kunnen vastbijten in lijngedrag en zich van alles kunnen ontzeggen voor een bepaalde periode om vervolgens alle principes overboord te kieperen als de dieetperiode afgelopen is?

Hoe gaan mensen om met tegenslag, teleurstelling, slecht nieuws? Welke gebeurtenissen hebben hen gevormd in hun leven? Hoe is het om te horen dat je diabetes, hart- en vaatziekten, verminderde nierfunctie, kanker, lactose-intolerantie hebt? En na de eerste schrik, hoe maak je dan aanpassingen in je leven, je eetgewoonten en beweeggedrag? En hoe houd je het vol?

De mevrouw die ik uit het verleden kende, blijkt te komen omdat ze veel is afgevallen. Haar man is inmiddels overleden en ze heeft lang voor hem gezorgd. Tijd voor zichzelf, om te eten en te drinken, om te ontspannen of om iets leuks te doen, had ze niet. En nu wel, maar het is allemaal heel vers nog en ze kan het nu niet opbrengen. Mevrouw is moe, zwak, heeft last van krachtsverlies, kan niet meer alles doen en alles lang volhouden wat ze eerder wel kon. Ze heeft weinig eetlust, snel een vol gevoel en kan maar kleine beetjes tegelijk eten.

Ze vind het fijn om bij mij te komen. Een bekend gezicht, iemand die haar man ook kende en aan wie ze niet alles hoeft uit te leggen. Ik ben bekend met het verhaal. Samen maken we een plan om aan te sterken en weer een beetje dichter bij zichzelf te komen.

Troost

In De Volkskrant lees ik een artikel over troostrijk voedsel. Hoe het komt dat dat altijd vet en zoet is. Daarin wordt goed uitgelegd hoe het precies werkt in ons lichaam. Waarom we naar iets lekkers grijpen in plaats van iets gezonds in situaties waarin we ‘troost’ willen.

'De boosdoener is cortisol, het hormoon dat wordt aangemaakt bij stress. Het is bedoeld om het lijf na een stress-aanval weer tot rust te brengen, maar bij langdurige zorgen slaagt het lichaam er niet meer in om de productie te staken. En dat is beroerd want cortisol is een sloper. Waar zit de uit-knop? De oplossing wordt aangereikt door het hormoon zelf: cortisol activeert het beloningscentrum in de hersenen en dus gaan we op zoek naar iets plezierigs. Yoga bijvoorbeeld, een rondje hardlopen, seks, drugs. Of een slagroomtaart.

Al dat plezierigs leidt uiteindelijk tot een daling van de productie van cortisol. Het regelcentrum van de hersenen, de hypothalamus, speelt daarbij een sleutelrol. Bij stress maakt dat centrum het hormoon CRH aan, dat leidt tot de aanmaak van cortisol. Bij knaagdieren die onbeperkt vet en suiker mogen eten, wordt die stressroute gedempt, vertelt neurowetenschapper Susanne la Fleur (AMC).'

Minder stress door vet en zoet eten dus. Op het spreekuur praat ik vaak met cliënten over de redenen waarom zij gaan eten. De belangrijkste reden om te gaan eten zou eigenlijk honger moeten zijn. Ons lichaam gebruikt energie bij het bestaan, en daarom moet er ook energie (brandstof) in. Maar er zijn, in onze Westerse wereld waar eten in overvloed is, nog zoveel meer redenen om te eten: gewoonte, beleefdheid, gezelligheid, verveling, boosheid, spanning, stress, verdriet, tegenslag, teleurstelling, vreugde, blijdschap, iets te vieren, noem maar op.

Als cliënten het hebben over honger dan vertel ik hen dat ik daarbij een onderscheid maak tussen maaghonger en hoofdhonger. Maaghonger hebben we als we lang niets hebben gegeten. Onze maag is leeg, onze brandstof raakt op. Alle andere soorten van honger noemen we hoofdhonger. Dit te weten kan cliënten bewuster maken van hun eetgewoonten en eetgedrag. Het onderzoek wat in De Volkskrant is beschreven, zou je dus ook een vorm van hoofdhonger kunnen noemen. Het is ook een uitleg over waarom we doen wat we doen. Maar daarmee hebben cliënten er nog geen oplossing voor.

Ik probeer mijn cliënten altijd voor te houden we niet meer leven in een wereld waarin we alleen eten om ons lichaam te voeden. Dat het natuurlijk ook prima is om te eten bij gezelligheid, dat snoepen past in een normaal eetpatroon. Maar dat het een bewuste keuze moet zijn, een keuze is waar je achter staat en waarvan je achteraf geen spijt krijgt. En dat het erom gaat dat je ook iets kleins kunt nemen.

Grappig is dan ook het besluit van het Volkskrant artikel.  De belangrijkste les: troost-eten heeft snel resultaat. Chocola mag dan een vorm van zelfmedicatie zijn, maar die hele doos hoeft echt niet leeg. Een klein stukje is genoeg om de stress van de dag te dempen.

*******************************************************

Vind je het leuk om mijn blogs te lezen? Deel ze dan met collega's en vrienden op Social Media.

Ontbijt als avondeten

Mijn buurman is voor zijn werk 3 maanden in New York. Als hij tussentijds een paar dagen thuis is omdat zijn vriendin (mijn buurvrouw) jarig is, ga ik even op bezoek. Ik ben heel benieuwd hoe hij het vindt in The Big Apple. Helemaal geweldig natuurlijk! Het leven is er zo anders dan hier. Het werkende leven ook: lange dagen, alles gaat heel snel, er wordt groot gedacht.

Ik vraag hem wat hij het meest mist van het Nederlandse eten. Hij vertelt dat hij het vooral mist om ‘gewoon’ te koken en samen een warme maaltijd te eten zoals thuis. En echt lekker gezond eten. Dat vraagt misschien wat uitleg: in New York zijn de prijzen van de appartementen zo hoog, dat er weinig beschikbare vierkante meters zijn. Hierdoor hebben veel appartementen nauwelijks een keuken. Daarnaast is het eten uit de supermarkten duur. Want uit eten of eten afhalen is eigenlijk zo normaal, dat het goedkoop, snel en makkelijk is. Hierin zijn overigens veel varianten (natuurlijk, want wereldstad) en dus ook redelijk gezonde maaltijden. Daarnaast is zelf gezond koken ook wel een aardige tijdsinvestering en na een lange werkdag echt niet zo fijn meer.

Hij vertelt dat hij een ander soort systeem heeft gevonden hiervoor. Hij is toch alleen daar en hoeft met de maaltijden geen rekening te houden met anderen. Daarom eet hij nu een broodje als ontbijt dat hij ergens onderweg naar het werk koopt. Tijdens de lunch gaat hij even het kantoor uit om een warme maaltijd met groenten te eten en de warme maaltijd is havermout. De maaltijden zijn dus een beetje door elkaar geschud, maar hij krijgt evengoed alles binnen van wat hij thuis ook eet.

Als hij dan een paar dagen later weer vertrokken is naar New York, komt mijn buurvrouw bij mij eten en thee drinken. We hebben het nog eens over zijn nieuw gevonden maaltijdsysteem. Perfect afgestemd op zijn leefritme.

Ik vertel haar dat ik dat wel herken. Op het spreekuur komen regelmatig cliënten die werken in ploegendiensten. Die werken in de zorg, in dienstverlening, bij wegwerken en het spoor. Ook zij hebben heel verschillende maaltijdmomenten die afwijken van wat standaard is, maar die wel perfect passen bij hun leefritme op dat moment. Dat is natuurlijk variabel: voor de ene persoon is er een terugkerend patroon in, voor de ander wisselen die diensten wekelijks.

Soms hebben cliënten er moeite mee, om de juiste manier te vinden. Ik neem met ze door hoe ze het doen met wakker zijn en slapen. En hoe hun thuissituatie is: zijn ze alleen, hebben ze een partner of een gezin? Welke maaltijden zijn belangrijk voor hen? Sommige cliënten willen heel graag de warme maaltijd thuis eten omdat ze dan samen met hun partner en of kinderen kunnen eten, anderen hebben dat gevoel bij een gezamenlijk ontbijt na afloop van hun werk.  En dat bepaalt dan meteen weer wat er meegenomen moet worden naar het werk. Zodat dag en nacht omgedraaid is, en de maaltijden ook dooreen gehusseld. Maar wel op de perfecte manier.

************************************
Vind je het leuk om mijn blogs te lezen? Deel ze met collega's en vrienden  op social media.