Gluten

In het afgelopen halfjaar hoor ik van steeds meer mensen dat ze minder brood zijn gaan eten of twijfelen of ze dit moeten gaan doen. Brood staat in een slecht daglicht. Niet iedereen weet heel goed waar het dan precies over gaat, maar de woorden overgewicht, afvallen, gluten en koolhydraten spelen een rol.

Verschillende verhalen lopen hierbij door elkaar. Er is een groep mensen die het boek De Voedselzandloper hebben gelezen of in ieder geval (zijdelings) erover hebben gehoord. Een misvatting van veel mensen op mijn spreekuur is dat dit een afvaldieet zou zijn. Het is niet zo bedoeld. De auteur dr. Kris Verburgh stelt de zandloper voor als alternatief voor de Schijf van Vijf. Hij laat in de bovenste helft van de zandloper zien welke voedingsmiddelen je het beste zou vermijden en geeft een alternatief in de onderste driehoek van de zandloper. Met deze methode claimt Verburgh dat mensen langer en gezonder leven en als positief bijverschijnsel zullen afvallen.

Hij stelt dat mensen beter groente, fruit, havermoutpap, peulvruchten en paddenstoelen kunnen eten in plaats van aardappelen en graanproducten. Hij baseert deze keuze op de glykemische index (GI) van deze produkten. Hij zegt dat het beter is om voedsel te kiezen met een lage GI te kiezen. Een beetje vreemd in zijn advies is dan de havermoutpap (die in Nederland liefdevol is omarmd) omdat havermout geen lage GI heeft, maar vergelijkbaar met die van andere granen.

Dan is er nog het boek Broodbuik van William Davis. Ook hij raadt het gebruik van brood af, maar dan met een andere reden. Hij zegt dat tarwe en gluten ongezond en gevaarlijk zijn om te eten. Davis zegt dat als er minder tarwe wordt gegeten dat dit leidt tot gewichtsverlies, maar ook tot het verdwijnen allerlei vage vermoeidheids- en buikklachten, het remmen van ontstekingen en terugdringen van type 2 diabetes.

Gluten zijn een onderdeel van tarwe, maar ook van andere granen zoals rogge, gerst en spelt. Havermout is een graan dat in principe glutenvrij is, maar tijdens de teelt, de oogst, het transport, de opslag, in de molen en bij de verwerking tot eindproducten (bijvoorbeeld in de bakkerij) komt de haver in aanraking met tarwe, gerst en rogge. Daardoor is de havermout niet glutenvrij.

Dan komen we op de derde groep mensen die minder of geen brood (en andere gluten-bevattende granen) eten en dat zijn mensen die denken dat gluten slecht zijn voor de gezondheid. Ze zouden klachten geven van buikpijn en vermoeidheid, ook als er geen sprake is van vastgestelde gluten-allergie (Coeliakie). In Nederland is de prevalentie van herkende coeliakie bij volwassenen circa 0,016% en die van niet-herkende coeliakie circa 0,35%. Je zou dus kunnen zeggen dat veel mensen zonder klachten gluten weglaten uit hun voeding omdat ze hebben gehoord dat dit veel gezonder is, zonder dat ze duidelijk kunnen benoemen waarom.

En dan de laatste groep mensen: de aanhangers van het koolhydraatarm dieet. Zij zien brood als een dikmaker en eten het daarom zeer spaarzaam.

Op mijn spreekuur zien mijn cliënten door de bomen het bos niet meer en halen ze allerlei dieetprincipes door elkaar. Dit leidt meestal niet tot het gewenste resultaat. Wat ik zelf vooral als nadeel van geen of minder brood eten zie, is dat er zoveel ander voedsel wordt gegeten en gedronken dat suikerrijk en vetrijk is, dat het de gezondheid en het lichaamsgewicht van de cliënten niet ten goede komt. Er wordt nogal eens vergeten dat brood een belangrijke leverancier is van vitamine B1, B6 en foliumzuur, voedingsvezel en jodium. En dat het helpt bij een verzadigd gevoel waardoor het makkelijker wordt ongezonde tussendoortjes te laten staan.

En ja, ook ik adviseer mensen wel eens een koolhydraat beperkt dieet, dus minder brood eten, maar wel met een onderbouwd verhaal erbij en met voldoende gezonde alternatieven en voor een beperkte periode.